Waarom?

Tegen mijn gewoonte in ben ik vanochtend niet alleen op stap gegaan. Samen met drie andere leden van de delegatie zijn we via de Lionsgate naar de tuin van Getsemane. Tijdstip was goed gekozen waardoor er nog niet al te veel mensen in de tuin waren. De rust, het uitzicht op de muur met de Golden Gate en daarachter een klein stukje van de gouden koepel van de Dome of the rock blijft voor mij een intense ervaring. Te bedenken dat hier al eeuwen lang pelgrims komen met bomen die er al stonden voor de gewone jaartelling.
Op de terugweg naar het hostel passeerden we verschillende processies die bij elke kruisstatie even stilstonden om de weg te herdenken die Jezus volgens de Evangeliën is gegaan naar Golgotha.
Na een stevig ontbijt liepen we naar de bus die ons naar de Jordaan vallei bracht. De gids voor deze dag bleek dezelfde te zijn die de delegatie van vorig jaar de “alternatieve” rondleiding had gegeven door Oost-Jeruzalem. Als introductie van hem zelf vertelde hij hoe hij opgroeide in Tel Aviv en na de militaire dienst vragen ging stellen bij de werkzaamheden die hij moest uitvoeren. Na een innerlijke strijd is hij principieel dienstweigeraar geworden. Door deze principiële daad is hij door zijn omgeving uitgescholden voor verrader en zelfhatende jood. Om van zijn verplichtingen als reservist af te komen heeft hij twee weken in de gevangenis gezeten.
Vlak buiten Jeruzalem wees hij ons op het gebied, dat bekent is onder de nam E1, en nog altijd ligt te wachten op de eerste bouwprojecten. Al snel reden we door de woestijn van Judea. Nog voor we de linksaf richting het noorden gingen had onze gids verteld dat dit gebied bestemd is voor militair oefen terrein. Hierdoor lopen de bewoners dagelijks gevaar, vooral als zij met het vee op zoek zijn naar voedzame bodem die in de doge periode moeilijk te vinden is. Sinds de bouw van steeds meer nederzettingen zijn ook de ondergrondse bronnen opgedroogd. Om toch voldoende water te hebben zijn er op verschillende plekken pompen gebouwd die het water uit veel diepere lagen omhoog halen. Dit water is alleen bestemd voor de militaire posten en de nederzettingen. De Palestijnse bewoners krijgen er geen toegang toe.
Ons eerste adres waar wij naar roe gingen was een schaapherder. Wij werden gastvrij ontvangen in een spiksplinternieuw stenen huis. Bij binnenkomst vroeg ik me af hoe lang dit illegale bouwwerk zou blijven staan. Per slot krijgen Palestijnen nu eenmaal geen bouwvergunning toegewezen, zo is inmiddels wel duidelijk geworden.
De boer vertelde dat hij sinds de bezetting in 1967 af en toe last heeft gehad Israëlische activisten, echter de laatste 15 is dat steeds heftiger geworden. Zij kregen toen een nieuwe buurman die zich steeds agressiever ging gedragen. De boer vertelde dat er in de Westbank twee soorten van nederzettingen zijn. Waar de verenigde naties er van uitgaat dat alle nederzettingen in dit gebied illegaal zijn, maakt de Israëlische overheid zelf onderscheid tussen de door hen zelf geplande (en dus voor hen legale) nederzettingen en de spontane initiatieven van een enkeling om een (ook voor de overheid) illegale “voorpost” te bouwen. Meestal houden de initiatiefnemers zich niet aan de wetgeving en claimen onterecht grond van de Palestijnse bezitter. Hoewel de ingeschakelde politie de Palestijnse grondeigenaar bij momenten te hulp komt (wat als een overwinning wordt ervaren), kan niet voorkomen worden dat de illegale nederzetting groeit en uiteindelijk als een legale nederzetting wordt erkent door de Israëlische overheid. Tot die tijd vinden er allerlei pesterijen plaats als het martelen van schapen, het platbranden van de oogst, het intimideren van de bewoners en hardhandig voorkomen dat zij op hun eigen grond kunnen komen. Daarnaast worden er honderden klachten ingediend die een juridisch gevecht veroorzaken, waarbij de ervaring is dat de rechtbank beslist dat beide partijen er als goede buren muit moeten zien te komen. Sinds afgelopen juni is er iedere week wel een incident. Moedeloos vraagt de Palestijnse boer zich af: “waarom mogen wij niet gewoon ons werk doen voor het bedrijf dat wij al generaties bezitten op deze grond waar ik de geldige eigenaarspapieren van heb? Wij willen geen problemen, maar met rust gelaten worden!” Om te voorkomen dat er mer incidenten uitbreken worden er op grond van het militaire recht enkele grondgebieden afgesloten, waardoor de Palestijnse boer nog minder gelegenheid heeft om het vee op zijn grond te laten grazen. Weggaan is voor de familie geen optie. De werkelijkheid heeft in andere gebieden al genoeg laten zien dat de grond dan ingenomen wordt door de “buurman”.
Nadat de boer ons buiten nog enkele plaatsen heeft laten zien vertrekken we naar de bedoeïene familie waar wij de lunch krijgen aangeboden. Onderweg laat de gids ons nog een nederzetting zien. Een oase in de woestijn met stevige huizen, groene tuinen, overvolle olijfbomen en dadelpalmen.
In een dorp onder Nablus leefde tot 1967 nog 50 families. Inmiddels zijn er nog 4 over. De meeste van deze families zijn verhuisd nadat huis is gesloopt en zij de mededeling kregen dat zal zij het weer opbouwen dit snel weer zal gebeuren. De boer waar wij op bezoek waren had juist weer een aankondiging gekregen dat zijn bouwsel van tentzeil, plastic en hout binnen kort weer “gebulldozerd” zal worden. Toch wilde hij graag dat wij met hem kwamen eten. Zijn dochters hadden een heerlijke maaltijd voor ons klaar gemaakt. Na de maaltijd vertelde de bewoner dat hij de afgelopen vier jaar al zeven keer “verhuisd”. Dwz enkele meters verderop een nieuwe tent neergezet. In het verlangen een gewoon leven te leiden, zijn kinderen onderwijs te geven en gebruik te maken de gezondheidszorg, roept ook hij: “waarom toch? Wat voor kwaad heb ik gedaan dat ik weg moet? Waarom kunnen we niet samenleven. Als er een andere plek is, ga ik erheen, ook al is dat opeen andere planeet! Mensen hebben respect voor elkaar, zo zei hij, landen niet. Toch zijn het mensen die elkaar de meest vreselijke dingen aandoen.” Boven op de berg zien we dat er een militaire post staat waardoor de boer volgens hem de laatste jaren zo onder druk wordt gezet. Hij zal dit nooit zeker weten, maar het is wel toevallig dat met de komst van deze post het aantal aankondigen dat zijn huis gesloopt wordt in frequentie is gestegen.
Al jaren verbiedt het internationaal recht dat groepen mensen verplicht verplaatst worden. Toch stopt volgens ook deze bedoeïne bewoner niemand de handelwijze van de Israëlische regelgeving in deze. Op een vraag uit onze groep wat onze aanwezigheid voor hem betekent, antwoordt hij: “Tien jaar geleden wist niemand wat er hier in de Jordaan vallei met ons gebeurde. Nu weten veel meer mensen van ons bestaan en onze leefomstandigheden. Als onze verhalen worden verteld weten steeds meer mensen wat hier gebeurd en ons wordt aangedaan. Het kan niet anders dat het beleid van Israël eens zal veranderen!”
Met deze uitspraak stapte namen wij afscheid en stapten weer in onze bus. Op de terugweg sprak onze gids de woorden die ik niet zal vergeten: “Geweldloos verzet wil niet zeggen een verzet zonder geweld, maar een noodzakelijk verzet zonder wapens!”
Bij ons afscheid vertelde onze gids dat hij na vijf jaar dit werk te hebben gedaan, zolangzamerhand verzadigd is met het telkens opnieuw vertellen van de tragiek in zijn land. Hij had zich enige tijd geleden gemeld bij een soefiklooster om tot zichzelf te komen. Slechts een enkele keer deed hij nog rondleidingen voor mensen die bereid waren de verhalen van de mensen te horen die onder een steeds grotere druk staan door het Israëlische beleid. Toen hij dit zei gingen mijn gedachten terug naar jaren geleden toen ik verhalen hoorde over mensen die Israël verlieten omdat zij de spanningen in het leger niet meer aankonden als zij als reservist opgeroepen werden. Het verschil is dat deze Israëliërs altijd weer terug konden naar de plek waar ze vandaan kwamen. Palestijnen kunnen nergens heen zonder dat zij de mogelijkheid verspelen ooit weer naar hun eigen grond terug te kunnen gaan.
Al met al een lange dag met enerzijds inmiddels bekende verhalen over gebeurtenissen die met een toenemende frequentie plaatsvinden. Ik ben benieuwd naar de ervaringen die ik morgenmiddag Bethlehem ga opdoen.