Dagje Sabeel

De derde dag. Altijd een belangrijke dag. Als groep drie dagen met elkaar onderweg in het vredeswerk. De dag ook waarin de laatste contacten met een andere geweldloze organisatie gelegd worden voordat we daadwerkelijk aan vredeswerk gaan deelnemen. Met in herinnering de woorden van Daoud Nasser die gisteren zei: "De meeste toeristen komen naar Israël om de stenen. Anderen om het land. De minste komen er voor de mensen. En al helemaal niet meer om op zoek te gaan naar ons om te ontdekken hoe wij de relatie met het land onderhouden. "Het herinnerde mij aan de woorden van Keren Farkash op de campus van "Givat Haviva", die zei: "In dit land leven de vele bevolkingsgroepen niet met elkaar maar langs en ondanks de ander."
Altijd heb ik gedacht dat dit zo erg toch niet kon zijn, maar na de verhalen van vandaag begin ik te geloven dat ze gelijk heeft.
Vandaag hebben wij binnen doorgebracht bij de christelijke vredesorganisaties Sabeel. Deze organisatie is verbonden met de Wereldraad van kerken en oa Kerk in Actie. De eerste spreker was een jurist die ons uitlegde hoe de rechtspraak in Israël en Palestina is georganiseerd. In beide gebieden geldt de Israëlische wet. Dat er toch een verschil is in de rechtspraak in Israël en in Palestina komt omdat in de bezette gebieden het militaire recht boven het burgerlijk recht gaat. Het instellen van militair recht is noodzakelijk om in een korte tijd een gebied veilig te stellen van vijandelijkheden en geldt voor alle inwoners vanaf 12 jaar. In de bezette gebieden geldt deze wet vanaf 1967.
Aan de hand van verschillende voorbeelden vertelde de spreker welke impact dit heeft op de bewoners van Palestina. Binnen deze wetgeving staan verschillende situatie beschreven die onder "normale" omstandigheden vanzelfsprekend zijn. Zoals groepsgesprekken op straat en vrij reizen. Voor Palestijnen geldt dat zij zonder vergunning niet kunnen gaan en staan waar zij willen. Wie Palestina wil verlaten heeft een vergunning nodig en zal achter in rij moeten aansluiten bij de checkpoints. Omdat vele Arabieren in Israël werken, zijn de wachttijden op de spitstijden erg lang. Wie zonder vergunning naar Israël reist wordt gearresteerd. Het wel of niet baldadige gooien van stenen wordt beschouwd als een verzetsdaad. Binnen het militair recht staat op het gooien van stenen 3 maanden gevangenisstraf en voor samenscholingen 10 jaar. Deze laatste wordt meestal teruggebracht tot 1 of 2 jaar. Bij een vermoedelijke betrokkenheid word de arrestaties meestal om 3 redenen rond 2.00 uur verricht. 1) De mensen zijn dan meestal thuis, 2) de politie wordt minder snel gezien en blijft de komst van leger of politie onopgemerkt zodat de arrestant niet kan vluchten 3) gezien de luidruchtigheid van dergelijke arrestaties beangstigd het de bewoners. Je weet nooit wanneer het leger jou huis binnenkomt om een familielid op te pakken. De intimiderende aanwezigheid werkt zo traumatiserend dat volgens de spreker dat het verlangen ontstaat zo snel mogelijk weg te willen van deze plek. Op de vraag of CPT invloed heeft op deze ontwikkeling vertelde de spreker dat hij de indruk had dat tijdens rechtszittingen de aanwezigheid van rechters zich milder opstellen bij het vaststellen van hun vonnissen. En zich er ook wel van bewust zijn dat het heel moeilijk is om adequaat te bewijzen of iemand vanuit welke intentie een steen gooit.
De volgende spreker was één van de initiatiefnemers van Sabeel in Jeruzalem. Deze 80 jarige predikantsvrouw vertelde welke betekenis de bevrijdingstheologie heeft gehad op haar persoonlijke levensverhaal. Een voor mij meer dan schokkende ervaring. Vol van herkenning, maar dan in tegenovergestelde zin.
Tot 1948 woonde zij onder het Britse mandaat in Haifa. In 1948 is met het ontstaan van Israël geen burger meer van haar land, zo vertelde zij. Binnen de regels van de wet was vastgesteld dat dit stuk grond in het vervolg bestemd was voor joden. Tot op de dag vandaag is iedereen met een joodse achtergrond vrij om zich in Israël te vestigen. Met een joodse grootvader zou ik dat ook kunnen doen. Alleen doet zich bij mij het probleem voor dat ik geloof dat Jezus de Messias is. Maar voor de anderen van mijn familie geldt dat niet. Volgens de huidige wet kunnen zich vrij in Israël vestigen, zo vertelde zij.
Iedereen in de wereld begrijpt dat mensen die leven met een geschiedenis als joden naar een veilig thuis zoeken. Met velen kwamen en komen zij naar Israël. Zo is deze bevolkingsgroep in de loop van de jaren van één van verschillende minderheden gegroeid naar en steeds groter wordende meerderheid. Mijn gedachten gingen terug naar de woorden Cees in een andere context ooit tegen mij gezegd heeft: in onze Nederlandse samenleving gaan wordt het aantal seculieren steeds groter. Op zich is dat niet erg, maar pas op als deze voormalige minderheid zich gaat realiseren dat zij de meerderheid zijn geworden. Dan gaan zij zich er namelijk naar gedragen. Wat voor gevolgen dat kan hebben hoorde ik in het vervolg van het verhaal van onze spreekster. Zij vertelde dat haar dochter graag wilde studeren en aangemeld moest worden bij de universiteit. Als Arabier kon dat allen aan een Arabische universiteit. Voor de inschrijving moest zij naar Nablus reizen. Zij had een noodzakelijke stap in de procedure niet genomen waardoor ze de inschrijving moest uitstellen. Op de terugweg naar huis bleek dat zij niet naar Haifa terug kon reizen omdat geen bewijs had dat haar dochter was ingeschreven. De douane heet toen haar paspoort ingenomen. Zij is naar oost-Jeruzalem gegaan om er een woning te vinden. Daar probeerde zo en zo kwaad als dat ging als statenloze een bestaan op te bouwen. Doordat zij daar in contact kwam met gelijkgestemden en opkomen voor mensen die geen bestaansrecht hebben in een samenleving. In Jeruzalem hebben zij de organisatie Sabeel opgericht.
Haar verhaal dat je als burger niet in het land mag zijn dat je lief is raakte me diep. Overgeleverd aan de regelgeving van een overheid die het op dat moment voor het zeggen heeft. Levend in een wereld die niet in je geïnteresseerd is. En die tot slot jou landsproblematiek vooral "lastig" vindt. Dat is helaas op zich zelf allemaal niet uniek. Op termijn kan het niet anders dat dit tot een oplossing komt. Hoe die eruit komt te zien is onvoorspelbaar. Volgens Amos Oz kan dit volgens zijn boekje "Hoe genees je een fanicus" alleen met vanuit de basis dat: Wie in dit gecompliceerde gebied tot een oplossing wil komen kan niet anders dan pro Israël, pro Palestina en pro Vrede zijn. Als één of meerdere van deze drie onderdelen ontbreken is het zinvol spreken hierover niet mogelijk en verspilde energie.
Wat voor mij persoonlijk zo schokkend is door het verhaal van de deze vrouw is dat ik me voor het eerst zo sterk geconfronteerd voel dat ik met mijn joodse geschiedenis zo direct als enige aanwijsbare vertegenwoordiger in deze ruimte verbonden ben met de veroorzaker van deze onderdrukkende machten. Het is de omgekeerde wereld. Waarbij mijn gedachten automatisch gaan naar Het bijbelse boek Exodus waar het volk van God de opdracht krijgt voor een goede manier voor de vreemdeling te zorgen omdat zij zelf vreemdeling zijn geweest. Als geen ander weten zij wat het betekent als volk overgeleverd te zijn aan onderdrukkende overheden.
Na deze lezing hebben we met een aantal andere mensen van Sabeel een dienst gehouden en het avondmaal gevierd. Na de dienst ben ik naar onze spreekster toegegaan en mijn identiteit bekent gemaakt. Het was een heel bijzondere ontmoeting met veel wederzijdse herkenning die toch ook heel anders was. Ieder van ons hebben daar woorden aangegeven die voor het weblog per definitie ontoereikend zijn en die nog lang in gedachten zullen zijn.
Na deze intensieve ervaring heeft een vertegenwoordigster van het Mennonite Central Commission vertelt over haar werk in Israël. Ze begon haar verhaal met de situatie in 1949. Het MCC heeft vanaf die tijd een plek in Israël om voor de vluchtelingen te zorgen. Deze begon in het VN kamp bij Jericho. Op de foto die ze had meegenomen waren de contouren van het oude kamp uit 1948, en ik nog kende uit 1983, duidelijk zichtbaar. Inmiddels bestaat de oudbouw niet meer en is die inderdaad bezig vervangen te worden. Zij erkent dat het belangrijk is om vluchtelingenwerk te doen, maar het echte vredeswerk kan veel beter thuis plaatsvinden door over je ervaringen te vertellen. Op de vraag wat verzet is, geeft de vertegenwoordiger van het MCC als antwoord: "Aandacht vragen voor hen die er niet mogen zijn. In dit gebied zijn dat de Palestijnen."
Inmiddels mag het MCC met andere organisatie ook op de Gaza hulpwerkwoord verrichten. Een nog kleiner en wellicht daardoor politiek nog ingewikkelder stukje grond. Dat de verschillende organisaties stug blijven doorgaan met het geven van het hulpwerk is bemoedigend en stimulerend voor de lokale bevolking staan de te blijven onder de drukwaar zij aan lijden. Waarbij voor mij de vraag overeind blijft: "Wat maakt toch dat mensen elkaar het leven zo onmogelijk willen maken?"
Morgen verder.