De begraafplaats lijkt nog heilig

Onderweg naar Hebron konden we goed doorrijden. Op sabbath is er weinig verkeer. Bij een busstation haalden we de gids op die ons die dag zou begeleiden en ons vertellen over de bedoeïenen in de Negev. Hij vertelde dat de grond van Israël voor 2/3 deel uit de Negev bestaat. In 1984 waren er in Israël ongeveer 90.000 bedoeïenen. In 1995 woonden er nog 11.000. Hij liet de vraag maar open hoe het kwam dat er nog zo weinig bedoeïenen in de woestijn woonden. Hij vertelde verder dat bedoeïenen ruim 150 jaar geen noemden meer zijn, hoewel er nog altijd hardnekkige stemmen zijn die het tegendeel beweren. In de dorpen hebben zij net voldoende bestaansmiddelen om er te kunnen wonen. Anderen zijn naar steden getrokken om een bestaan op te bouwen. Met name in de bouw is veel werk te vinden. Op een gegeven moment reden we langs een verwaarloosde boerderij. De gids vertelde aan ons dat het leger deze boerderij 4 maanden wilde gebruiken om het leger te trainen. De eigenaar is is hiermee akkoord gegaan in de verwachting dat hij daarin weer aan het werk kon gaan op zijn bedrijf. Inmiddels zijn we een paar jaar later en kan hij nog altijd niet terug naar zijn eigendom. Onze eerste stop was in de buurt van de stad Arad, al-Fu'ah. Nadat we de met de bus de snelweg verlieten is de weg direct zanderig met vele kuilen. In het dorp werden we ontvangen door directeur van de school. Vanaf een heuveltop vertelde hij dat de dit de enige school is in de wijde omgeving. In 2012 heeft de overheid de school erkent om op deze plaats te mogen (blijven) staan. De procedure om het dorp erkent te krijgen is in 2013 gestopt nadat er fosfor in de grond is gevonden. Vanaf dat moment leeft de directeur in de verwachting dat de overheid met een maatregel komt dat de school alsnog moet vertrekken. Hoewel er geen veiligheidsmaatregelingen zijn getroffen voor de kinderen zal binnenkort gestart worden met het afgraven van de grond. Deze zal in Haifa verder verwerkt worden. Om het vervoer te vergemakkelijken wordt er een pijpleiding aangelegd tussen deze vlakte en de verwerkingsfabrieken in deze havenstad. En dan te bedenken dat er een eind verderop ook fosfor is gevonden. Een veel grotere hoeveelheid. En toch moet het mineraal juist hier vandaan komen. Op de vraag waarom dit niet kan uit het gebied waar geen mensen wonen, is voor de directeur ook een vraag waar hij graag antwoord had gekregen. Tijdens een kop thee vertelde hij verder over het onderwijs en aan welke onderwijseisen de examens moeten voldoen om erkenning te krijgen. Op een vraag hoe daar de kennis van de eigen cultuur in is verwerkt moest de directeur lachen, en zei: "Niet!" Kennis over de bedoeïen en andere bevolkingsgroepen in het land zit niet in het onderwijs programma dat van de overheid komt. Op de school krijgen ongeveer 2000 leerlingen uit de buurt les van 50 leerkrachten die voor het grootste deel uit het noorden komen. Zij komen uit andere families en spreken een ander Arabisch. Na een kop thee, die de directeur speciaal voor ons van huis had meegenomen zijn we verder gereisd naar een volgende stop.
Dit was het dorp Umm al-Hiram. Bij aankomst was te zien dat er behoorlijk geïnvesteerd werd in de infrastructuur. Dit dorp is 62 jaar geleden aangewezen voor de bedoeïen om zich hier te nestelen. Al die jaren wachten ze op eenaansluiting op de infrastructuur. De bewoners bij wie wij te gast waren wist niet zo goed te beginnen. Juist vandaag had hij gehoord dat morgen de verdere sloop van het dorp zal plaatsvinden. De bouwwerkzaamheden zijn bestemd voor de nieuwe nederzetting. Nog voor de bewoners er wonen zijn alle moderne voorzieningen al aangebracht. De dorpsbewoners zullen de komende zes jaar in caravans elders worden ondergebracht om daarna een nieuwe verblijfsplaats aangewezen te krijgen. De verzoeken aan de overheid om te blijven wonen op deze plaats zijn ondanks de vier mogelijke oplossingen hiervoor zijn allemaal afgewezen. Binnenkort zal naast hun dorp een nieuwe nederzetting komen met op de plek waar zij nu wonen een nieuw aangeplant bos.
Verslagen komt een vrouw vertellen over de vrouwencommissie. Sinds 3 jaar komende vrouwen 1x per week samen om te overleggen over het grootste probleem in het dorp: "onvoldoende water en elektriciteit". Het water moet dan gehaald worden van plaatsten die verder weg liggen en dat is fysiek zwaar werk. Daarnaast is al het werk dat het werken dat door de vrouwen wordt gedaan afhankelijk van elektriciteit. Door het gebrek aan elektriciteit wordt het werk van vrouwen extra zwaar. In de winter is er geen verwarming en geen licht en kan de school niet open. Ook kan de dokter zijn werk niet doen. Volgens onze reisleider van vandaag is de overheid bezig de bedoeïenen naar de stad te verhuizen. In hoeverre hij gelijk heeft zal over een paar jaar blijken. Voorlopig ben ik benieuwd wat er de komende tijd met dit dorp en de bewoners gebeurd. Anderen mogen onderzoeken wat er werkelijk in de Negev gebeurd. Ik krijg in deze korte tijd slechts een nieuw inzicht in de spanningen, machteloosheid, woede en andere effecten die ontstaan door overheidsbeslissingen.
Deze machteloosheid en woede zag en hoorde ik bij het bezoek aan een volgend bedoeïen dorp vlakbij Beer Sheva. Dat het dorp (of eigenlijk wat er van over is) nog op de plek zit waar het staat komt volgens de spreker omdat het naast de begraafplaats staat. Volgens hem leeft er in dit land het vooroordeel dat alleen bedoeïenen vies, arm, crimineel en dodenrijders zijn. In een gepassioneerd betoog doet hij een poging ons ervan te overtuigen dat dit wel een heel eenzijdig beeld is. In datzelfde betoog zag ik ook hoe wanhoop kan omslaan in haat. Uit zijn gebaren, ogen en ongeduld te moeten wachten tijdens een moment om de tekst te betalen bleek zijn betrokkenheid bij deze zaak. Bij anderen dit vuur uit de ogen verdwenen. Maar opnieuw kwam te sprake dat niet-joodse bewoners volgens hem jaren op bouwvergunningen moeten wachten, hun huizen gesloot worden, hun bewegingsvrijheid wordt beperkt. Terwijl ze altijd gedaan hebben wat de regering wilde. Ze hebben tot voor kort ook in het leger gezeten. Dit werd snel minder toe en bedoeïen die generaal was geworden op de dag van zijn afscheid naast een onderscheiding ook een aankondiging kreeg dat zijn huis gesloopt ging worden.
Terug in de bus zette we onze gids af in Be'er Sheva. De worden die hij sprak bij het uitstappen zal ik niet snel vergeten. Hij zei: "allereerst wil ik jullie danken voor de uitnodiging om jullie langs de bedoeïen te begeleiden en dat jullie naar hun verhalen hebben willen luisteren. Jullie moeten zelf maar kijken wat je met de informatie doet, maar bovenal ben ik blij dat jullie door deze mensen te ontmoeten de bereidheid hebt getoond te willen leren wat hier gaande is."
Meer en meer dringt het besef bij mij binnen dat het doen van weliswaar vredeswerk belangrijk is, veel moeilijker vind ik het leren begrijpen hoe het komt dat het op dit moment op deze plek nodig is.